Wycieczka w ramach projektu ,,Sądecczyzna - szlakiem partyzantów’’
Treść
W dniu 23 września 2020 roku w godz. 9:00 do 14:00 odbyła się wycieczka krajoznawczo – turystyczna szlakiem partyzantów do Biegonic, Łabowej i Nawojowej (miejsc pamięci ofiar II wojny światowej). Wycieczka odbywała się w ramach konkursu otwartego „Kocham Sądeckie” - Edycja 2020 ogłoszonego przez Zarząd Powiatu Nowosądeckiego, a organizowanego przez Stowarzyszenie „Virtus” pt. ,,Sądecczyzna - szlakiem partyzantów’’ - promocja marki terytorialnej SĄDECKIE, walorów oraz oferty turystycznej ziemi sądeckiej. Dofinansowanie otrzymaliśmy od Powiatu Nowosądeckiego.
Naszą podróż po „Sądecczyźnie – szlakiem partyzantów” rozpoczęliśmy od Biegonic, gdzie z autokaru wyruszyliśmy ul. Zakładników. W czasie II wojny światowej na terenie Biegonic rozstrzelano 74 osoby, w tym malarza Bolesława Barbackiego. Rozstrzelania miały miejsce 19 grudnia 1939 roku, 21 sierpnia 1941 roku i 27 września 1941 roku. Dziś w tym miejscu, na końcu ul. Zakładników obok cegielni, znajduje się ogrodzony plac z trzema symbolicznymi pomnikami i metalowym krzyżem na podwyższeniu. Nad bramą znajdują się słowa „ZGINĘLI ABYŚMY MOGLI ŻYĆ". Jedynym ze świadków tej nazistowskiej zbrodni była Alicja Kądziołka, która jako kilkuletnia dziewczynka obserwowała całe zdarzenie z ukrycia pod zadaszeniem cegielni. Z jej opowiadań wynika, iż ofiary były związane drutem kolczastym po dwóch mężczyzn za ręce tyłem do siebie. Pamięta, że w jednej parze był związany mężczyzna w stroju góralskim z księdzem w sutannie. Obaj zginęli ze wszystkimi. Ciała wpadły do wykopanego dołu i zasypano wapnem i ziemią jednak nie wszyscy zmarli zaraz po strzałach i ziemia z wapnem ruszała się, ponieważ niektórzy byli tylko ranni i umierali w konwulsjach. Dziewczynki Niemcy nie odnaleźli. Każdej nocy na tym miejscu okoliczni mieszkańcy składali kwiaty, mimo iż Niemcy patrolowali teren. Zbrodnia ta wstrząsnęła miejscową ludnością i sprowokowała początek ruchu partyzanckiego w Biegonicach i Dąbrówce. Młodzież zapaliła znicze przy pomnikach. Wspólnie, w zadumie odmówiliśmy modlitwę za zmarłych.
Następnie udaliśmy się do miejscowości Łabowa, gdzie przed urzędem gminy w 2019r. został odsłonięty pomnik upamiętniający Władysława Gurgacza, pseudonim „Sem”., kapelanem partyzantów. Był synem Jana i Marii Gurgaczów. Absolwent gimnazjum w Korczynie. W 1931 roku wstąpił do Towarzystwa Jezusowego w Starej Wsi, a w sierpniu 1942 roku z rąk bp. Teodora Kubiny otrzymał na Jasnej Górze święcenia kapłańskie. W latach 1945–1947 był kapelanem szpitalnym w Gorlicach, a później (1947–1948) u sióstr służebniczek w Krynicy. Tu wiosną 1948 roku związał się z oddziałem zbrojnym powstałej jesienią 1947 roku antykomunistycznej Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej i był jego kapelanem. 2 lipca 1949 roku został aresztowany przez UB w Krakowie, a następnie w procesie pokazowym przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie, na wniosek prokuratora wojskowego Henryka Ligięzy 13 sierpnia 1949 roku został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci przez sędziów Władysława Stasicę i Ludwika Kiełtykę. Wyrok wykonano 14 września 1949 roku przez rozstrzelanie na podwórzu więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie, według relacji naocznego świadka egzekucji, wykonano ją "strzałem katyńskim", w tył głowy. Katem wykonującym wyrok był prawdopodobnie Władysław Szymaniak, w protokole określony jako "dowódca plutonu egzekucyjnego”. Grób ks. Władysława Gurgacza znajduje się na Cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie. Zrehabilitowany został 20 lutego 1992 roku. Postanowieniem 9 listopada 2007 roku za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony pośmiertnie przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Przekazanie orderu nastąpiło 14 czerwca 2008 roku. Na Hali Łabowskiej, pod górą Ostrą w Beskidzie Sądeckim znajduje się obelisk postawiony ku jego czci, przy którym corocznie spotykają się byli żołnierze Armii Krajowej i Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej.
Następnym punktem na szlaku partyzantów był cmentarz w Nawojowej, gdzie znajdują się dwa pomniki ku czci rozstrzelanych partyzantów, pod którymi zapaliliśmy znicze. Pierwszy obelisk upamiętnia żołnierzy Polskiej Podziemnej Armii Niepodległości oddziału ,,Żandarmeria’’ działającego w Beskidzie Sądeckim w latach 1947-1949. Założycielem i dowódcą był Stanisław Pióro ,,Emir’’ z Popardowej, a kapelanem ks. Władysław Gurgacz. Drugi monument powstał dla upamiętnienia 14 mieszkańców Nawojowej i Łabowej członków Placówki ,,Narcyz AK’’, rozstrzelanych w Młodowie 15 września 1944 roku.
Na koniec wycieczki udaliśmy na stadion w Nawojowej, gdzie po niezapomnianych przeżyciach, spożyliśmy posiłek – pizzę dostarczoną z pizzerii „Maximus” w Nowym Sączu.
Piękna słoneczna pogoda, podniosły nastrój, urozmaicona trasa i ciekawe miejsca pamięci ofiar II wojny światowej sprawiły, że wycieczka była bardzo udana.
